॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
श्रीगुरु
म्हणती दंपतीसी । ऐसा पराशर ऋषि ।
तया
काश्मीर राजासी । रुद्राक्षमहिमा निरोपी ॥१॥
तया
राजकुमाराचे । विस्तारोनि सुधावाचे ।
सांगितले
पूर्वजन्माचे । चरित्र सर्व ॥२॥
संतोषोनि
तो राजा । लागला त्याचे पादांबुजा ।
कर
जोडोनिया वोजा । विनवीतसे परियेसा ॥३॥
राजा
म्हणे ऋषीश्वरासी । स्वामी निरोपिले आम्हांसी ।
पुण्य
घडले आत्मजासी । रुद्राक्षधारणे करोनिया ॥४॥
पूर्वजन्मी
अज्ञानेसी । रुद्राक्ष बांधिले तिणे वेश्यी ।
त्या
पुण्ये दशा ऐशी । प्राप्त झाली स्वामिया ॥५॥
ज्ञानवंत
आता जाण । करिती रुद्राक्षधारण ।
पुढे
यांचे लक्षण । कवणेपरी वर्ततील ॥६॥
भूतभविष्य-वर्तमानी
। त्रिकाळज्ञ तुम्ही मुनि ।
सांगा
स्वामी विस्तारोनि । माझेनि मंत्रिकुमराचे ॥७॥
ऐकोनि
रायाचे वचन । सांगे ऋषि विस्तारोन ।
दोघा
कुमारकांचे लक्षण । अपूर्व असे परियेसा ॥८॥
ऋषि म्हणे
रायासी । पुत्रभविष्य पुससी ।
ऐकोनि
दुःख पावसी । कवणेपरी सांगावे ॥९॥
राव विनवी
तये वेळी । निरोपावे सकळी ।
उपाय
करिसी तात्काळी । दुःखावेगळा तूचि करिसी ॥१०॥
ऐकोनिया
ऋषीश्वर । सांगता झाला विस्तार ।
ऐक राजा
तुझा कुमार । बारा वर्षे आयुष्य असे ॥११॥
तया बारा
वर्षात । राहिले असती दिवस सात ।
आठवे
दिवसी येईल मृत्यु । तुझ्या पुत्रासी परियेसा ॥१२॥
ऐकोनि
ऋषीचे वचन । राजा मूर्च्छित जाहला तत्क्षण ।
करिता
झाला रुदन । अनेकपरी दुःख करित ॥१३॥
ऐकोनि
राजा तये वेळी । लागला ऋषीच्या चरणकमळी ।
राखे राखे
तपोबळी । शरणागत मी तुझा ॥१४॥
नानापरी
गहिवरत । मुनिवराचे चरण धरित ।
विनवीतसे
स्त्रियांसहित । काय करावे म्हणोनिया ॥१५॥
दयानिधि
ऋषीश्वरु । सांगता झाला विचारु ।
शरण
रिघावे जगद्गुरु । उमाकांत शिवासी ॥१६॥
मनीचे भय
त्यजुनी । असावे आता शिवध्यानी ।
तो राखील
शूलपाणी । आराधावे तयाते ॥१७॥
जिंकावया
काळासी । उपाय असे परियेसी ।
सांगेन
तुम्हा विस्तारेसी । एकचित्ते अवधारा ॥१८॥
स्वर्ग
मृत्य पाताळासी । देव एक व्योमकेशी ।
निष्कलंक
परियेसी । चिदानंदस्वरूप देखा ॥१९॥
ऐसा देव
मूर्तिमंत । रजोरूपे ब्रह्मा सृजत ।
सृष्टि
करणार समर्थ । वेद चारी निर्मिले ॥२०॥
तया
चतुर्वेदांसी । दिधले तया विरंचीसी ।
आत्मतत्त्वसंग्रहासी
। ठेविली होती उपनिषदे ॥२१॥
भक्तवत्सल
सर्वेश्वर । तेणे दिधले वेदसार ।
रुद्राध्याय
सुंदर । दिधला तया विरंचीसी ॥२२॥
रुद्राध्यायाची
महिमा । सांगता असे अनुपमा ।
याते नाश
नाही जाणा । अव्यय असे परियेसा ॥२३॥
पंचतत्त्व
शिवात्मक । रुद्राध्याय असे विशेष ।
ब्रह्मयाने
चतुर्मुख । विश्व सृजिले वेदमते ॥२४॥
तया
चतुर्मुखी देखा । वेद चारी सांगे निका ।
वदन
दक्षिण कर्ण एका । यजुर्वेद निरूपिला ॥२५॥
तया
यजुर्वेदांत । उपनिषदसार ख्यात ।
रुद्राध्याय
विस्तारत । सांगे ब्रह्मा मुनिवरांसी ॥२६॥
समस्त
देवऋषींसी । मरीचि अत्रि परियेसी ।
आणिक सकळ
देवांसी । सांगे ब्रह्मा तये वेळी ॥२७॥
तेचि ऋषि
पुढे देखा । शिकविती आपुले शिष्यादिका ।
त्यांचे
शिष्य पुढे ऐका । आपुल्या शिष्या शिकविले ॥२८॥
पुढे
त्यांचे पुत्रपौत्री । विस्तार झाला जगत्री ।
शिकविले
ऐका पवित्री । रुद्राध्याय भूमीवरी ॥२९॥
त्याहूनि
नाही आणिक मंत्र । त्वरित तप साध्य होत ।
चतुर्विध
पुरुषार्थ लाधे त्वरित परियेसा ॥३०॥
नानापरीची
पातके । केली असती अनेके ।
रुद्रजाप्ये
सम्यके । भस्म होती परियेसा ॥३१॥
आणिक एक
नवल केले । ब्रह्मदेव सृष्टि रचिले ।
वेदतीर्थ
असे भले । स्नानपान करावे ॥३२॥
त्याणे
कर्मे परिहरती । संसार होय निष्कृति ।
जे जन
श्रीगुरु भजती । ते तरती भवसागर ॥३३॥
सुकृत
अथवा दुष्कृत । जे जे कीजे आपुले हीत ।
जैसे
पेरिले असे शेत । तेचि उगवे परियेसा ॥३४॥
सृष्टिधर्मप्रवृत्तीसी
। ब्रह्मे रचिले परियेसी ।
आपुले
वक्षपृष्ठेसी । धर्माधर्म उपजवी ॥३५॥
जे जन
धर्म करिती । इह पर सौख्य पावती ।
जे अधर्मे
रहाटती । पापरूपी तेचि जाणा ॥३६॥
काम क्रोध
लोभ जाण । मत्सर दंभ परिपूर्ण ।
अधर्माचे
सुत जाण । इतुके नरकनायक ॥३७॥
गुरुतल्पगसुरापानी
। कामुक जे परिपुर्णी ।
पुल्कस्वरूप
अंतःकरणी । तेचि प्रधान नरकाचे ॥३८॥
क्रोधे
पितृवधी देखा । मातृवधी असती जे का ।
ब्रह्महत्यादि
पातका । कन्याविक्रयी जे जन ॥३९॥
इतुके
क्रोधापासूनि । उद्‌भव झाले म्हणोनि ।
पुत्र
जहाले या कारणी । क्रोधसुत तया म्हणती ॥४०॥
देवद्विजस्वहरण
देखा । ब्रह्मस्व घेवोनि नेदी जो का ।
सुवर्णतस्कर
ऐका । लोभपुत्र तया नाव ॥४१॥
ऐशा
पातकांसी । यमे निरोपिले परियेसी ।
तुम्ही
जावोनि मृत्युलोकासी । रहाटी करणे आपुले गुणे ॥४२॥
तुम्हासवे
भृत्य देखा । देईन सर्व उपपातका ।
सकळ
पाठवावे नरका । जे जन असती भूमीवरी ॥४३॥
यमाची
आज्ञा घेवोनि । आली पातके मेदिनी ।
रुद्रजपत्याते
देखोनि । पळोनि गेली परियेसा ॥४४॥
जावोनिया
यमाप्रती । महापातके विनविती ।
गेलो होतो
आम्ही क्षिती । भयचकित होउनी आलो ॥४५॥
जय जयाजी
यमराया । आम्ही पावलो महाभया ।
किंकर
तुमचे म्हणोनिया । प्रख्यात असे त्रिभुवनी ॥४६॥
आम्ही
तुमचे आज्ञाधारी । निरोपे गेलो धरित्री ।
पोळलो
होतो वह्निपुरी । रुद्रजप ऐकोनि ॥४७॥
क्षितीवरी
रहावयासी । शक्ति नाही आम्हांसी ।
पाहता
रुद्रजपासी । पोळलो आम्ही स्वामिया ॥४८॥
ग्रामी
खेटी नदीतीरी । वसती द्विज महानगरी ।
देवालयी
पुण्यक्षेत्री । रुद्रजप करिताती ॥४९॥
कवणेपरी
आम्हा गति । जाऊ न शको आम्ही क्षिती ।
रुद्रजप
जन करिताती । तया ग्रामा जाऊ न शको ॥५०॥
आम्ही
जातो नरापासी । वर्तवितो पातकासी ।
होती नर
महादोषी । मिति नाही परियेसा ॥५१॥
प्रायश्चित्तसहस्त्रेसी
जो का नव्हे पुण्यपुरुषी ।
तैसा
द्विज परियेसी । पुण्यवंत होतसे ॥५२॥
एखादे
समयी भक्तीसी । म्हणती रुद्राध्यायासी ।
तो होतो
पुण्यराशि । पाहता त्यासी भय वाटे ॥५३॥
तैसा पापी
महाघोर । पुण्यवंत होतो नर ।
भूमीवरी
कैसे आचार । आम्हा कष्ट होतसे ॥५४॥
काळकूट
महाविष । रुद्रजाप्य आम्हा दिसे ।
शक्ति
नाही आम्हांसी । भूमीवरी जावया ॥५५॥
रुद्रजाप्यविषासी
। शमन करावया शक्त होसी ।
रक्ष गा
रक्ष गा आम्हांसी । विनविताती पातके ॥५६॥
इतुके
बोलती पातके । ऐकोनि यममाथा तुके ।
कोपे
निघाला तवके । ब्रह्मलोका तये वेळी ॥५७॥
जाऊनिया
ब्रह्मयापासी । विनवी यम तयासी ।
जय जयाजी
कमळवासी । सृष्टिकारी चतुर्मुखा ॥५८॥
आम्ही
तुझे शरणागत । तुझे आज्ञे कार्य करित ।
पापी
नराते आणित । नरकालयाकारणे ॥५९॥
महापातकी
नरांसी । आणू पाठवितो भृत्यांसी ।
पातकी होय
पुण्यराशि । रुद्रजप करूनिया ॥६०॥
समस्त
जाती स्वर्गासी । महापातकी अतिदोषी ।
नाश केला
पातकांसी । शून्य जहाले नरकालय ॥६१॥
नरक शून्य
झाले सकळ । माझे राज्य निष्फळ ।
समस्त
जहाले कैवल्य । उत्पत्ति राहिली स्वामिया ॥६२॥
याते उपाय
करावयासी । देवा तू समर्थ होसी ।
राखे राखे
आम्हांसी । राज्य गेले स्वामिया ॥६३॥
तुम्ही
होउनी मनुष्यासी । स्वामित्व दिधले भरवसी ।
रुद्राध्यायानिधानेसी
। कासया साधन दिधलेत ॥६४॥
याकारणे
मनुष्य लोकी । नाही पापलेश ।
रुद्रजपे
विशेष । पातके जळती अनेक ॥६५॥
येणेपरी
यम देखा । विनविता झाला चतुर्मुखा ।
प्रत्युत्तर
देतसे ऐका । ब्रह्मदेव यमासी ॥६६॥
अभक्तीने
दुर्मदेसी । रुद्रजप करिती यासी ।
अज्ञानी
लोक तामसी । उभ्यानी निजूनी पढती नर ॥६७॥
त्याते
अधिक पापे घडती । ते दंडावे तुवा त्वरिती ।
जे का
भावार्थे पढती । ते त्वा सर्वदा वर्जावे ॥६८॥
बाधू नका
तुम्ही ऐका । सांगावे ऐसे पातका ।
रुद्रजपे
पुण्य विशेखा । जे जन पढती भक्तीसी ॥६९॥
पूर्वजन्मी
पापे करिती । अल्पायुषी होऊनि उपजती ।
तया पापा
होय निष्कृति । रुद्रजपेकरूनिया ॥७०॥
तैसे
अल्पायुषी नरे । रुद्रजप करिता बरे ।
पापे जाती
निर्धारे । दीर्घायु होय तो देखा ॥७१॥
तेजो
वर्चस्‍ बल धृति । आयुरारोग्य ज्ञान संपत्ति ।
रुद्रजपे
वर्धती । ऐक यमा एकचित्ते ॥७२॥
रुद्रजपमंत्रेसी
। स्नान करविती ईश्वरासी ।
तेचि उदक
भक्तीसी । जे जन करिती स्नानपान ॥७३॥
त्याते
मृत्युभय नाही । आणिक एक नवल पाही ।
रुद्रजपे
पुण्य देही । स्थिर जीव पुण्य असे ॥७४॥
अतिरुद्र
जपोनि उदकासी । स्नान केल्या वरांसी ।
भीतसे
मृत्यु त्यासी । तेही तरती भवार्णवी ॥७५॥
शतरुद्र
अभिषेकासी । पूजा करिती महेशासी ।
ते जन
होती शतायुषी । पापनिर्मुक्त परियेसा ॥७६॥
ऐसे
जाणोनि मानसी । सांगे आपुले दूतासी ।
रुद्र
जपता विप्रांसी । बाधू नको म्हणे ब्रह्मा ॥७७॥
ऐकोनि
ब्रह्मयाचे वचना । यम आला आपुले स्थाना ।
म्हणोनि
पराशरे जाणा । निरोपिले रायासी ॥७८॥
आता
तुझ्या कुमारासी । उपाय सांगेन परियेसी ।
दशसहस्त्र
रुद्रेसी । स्नपन करी शिवाते ॥७९॥
दहा
सहस्त्र वर्षांवरी । तव पुत्र राज्य करी ।
इंद्रासमान
धुरंधरी । कीर्तिवंत अपार ॥८०॥
त्याचे
राज्याश्रियेसी । अपाय नसे निश्चयेसी ।
अकंटक
संतोषी । राज्य करी तुझा सुत ॥८१॥
बोलवावे
शत विप्रांसी । जे का विद्वज्जन परियेसी ।
लावावे
ज्ञानी अनुष्ठानासी । तात्काळ तुवा रुद्राच्या ॥८२॥
ऐशा
विप्राकरवी देखा । शिवासीकरी अभिषेका ।
आयुष्य
वर्धेल कुमारका । सद्यःश्रेय होईल ॥८३॥
येणेपरी
रायासी । सांगे पराशर ऋषि ।
राये महा
आनंदेसी । आयुष्य वर्धना आरंभ केला ॥८४॥
ऐसा ऋषि
पराशर । उपदेशितांची द्विजवर ।
बोलावोनिया
सर्व संभार । पुरवीतसे ब्राह्मणांसी ॥८५॥
शतसंख्याक
कलशांसी । विधिपूर्वक शिवासी ।
पुण्यवृक्षतळेसी
। अभिषेक करवितसे ॥८६॥
त्याचिया
जळे पुत्रासी । स्नान करवी प्रतिदिवसी ।
सप्त दिन
येणे विधींसी । आराधिला ईश्वर ॥८७॥
अवधी
जहाली दिवस सात । बाळ पडिला निचेष्टित ।
पराशरे
येवोनि त्वरित । उदकेसी सिंचिले ॥८८॥
तये वेळी
अवचित । वाक्य जहाले अदृश्यत ।
सवेचि
दिसे अद्‌भुत । दंडहस्त महापुरुष ॥८९॥
महादंष्ट्र
भयचकित । आले होते यमदूत ।
समस्त
द्विजवर रुद्र पढत । मंत्राक्षता देताती ॥९०॥
मंत्राक्षता
ते अवसरी । घातलिया कुमारावरी ।
दूत पाहती
राहूनि दूरी । जवळ येऊ न शकती ॥९१॥
होते
महापाश हाती । कुमारावरी टाकू येती ।
शिवदूत
दंडहस्ती । मारू आले यमदूता ॥९२॥
भये चकित
यमदूत । पळोनि गेले धावत ।
पाठी
लागले शिवदूत । वेदपुरुषरूप देखा ॥९३॥
येणेपरी
द्विजवर । तेणे रक्षिला राजकुमार ।
आशीर्वाद
देती थोर । वेदश्रुति करूनिया ॥९४॥
इतुकियावरी
राजकुमार । सावध झाला मन स्थिर ।
राजयासी
आनंद थोर । समारंभ करीतसे ॥९५॥
पूजा
करोनि द्विजांसी । देता झाला भोजनासी ।
तांबूलादि
दक्षिणेसी । संतोषविले द्विजवर ॥९६॥
संतोषोनि
महाराजा । सभा रचित महावोजा ।
बैसवोनि
समस्ता द्विजा । महाऋषीते सिंहासनी ॥९७॥
राजा
आपुले स्त्रियेसहित । घालिता झाला दंडवत ।
येवोनिया
बैसला सभेत । आनंदित मानसी ॥९८॥
त्या समयी
ब्रह्मसुत । नारद आला अकस्मात ।
राजा
धावोनि चरण धरीत । सिंहासनी बैसवी ॥९९॥
पूजा
करोनि उपचारी । राजयाते नमस्कारी ।
म्हणे
स्वामी या अवसरी । कोठोनि येणे झाले पै ॥१००॥
राजा
म्हणे देवऋषी । हिंडता तुम्ही त्रिभुवनासी ।
काय
वर्तले विशेषी । आम्हालागी निरोपिजे ॥१॥
नारद
म्हणे रायासी । गेलो होतो कैलासासी ।
येता
देखिले मार्गासी । अपूर्व झाले परियेसा ॥२॥
महामृत्यु
दूतांसहित । न्यावया आला तुझे सुत ।
सवेचि
येऊनि शिवदूत । तयालागी पराभविले ॥३॥
यमदूत
पळोनि जाती । यमापुढे सर्व सांगती ।
आम्हा
मारिले शिवदूती । कैसे करावे क्षितीत ॥४॥
यम कोपोनि
निघाला । वीरभद्रापासी गेला ।
म्हणे
दूता का मार दिला । निरपराधे स्वामिया ॥५॥
निजकर्मानुबंधेसी
। राजपुत्र गतायुषी ।
त्याते
आणिता दूतांसी । कासया शिवदूती मारिले ॥६॥
वीरभद्र
अतिक्रोधी । म्हणे झाला रुद्रविधि ।
दहा
सहस्त्र वर्षे अवधि । आयुष्य असे राजपुत्रा ॥७॥
न
विचारिता चित्रगुप्ता । वाया पाठविले दूता ।
वोखटे
केले शिवदूता । जिवे सोडिले म्हणोनि ॥८॥
बोलावोनि
चित्रगुप्ता । आयुष्य विचारीन त्वरिता ।
म्हणोनि
पाठवी दूता । चित्रगुप्त पाचारिला ॥९॥
पुसताति
चित्रगुप्तासी । काढोनि पाहे पुत्रासी ।
बारा
वर्षे आयुष्य परियेसी । राजकुमारा लिहिले असे ॥११०॥
तेथेचि
लिहिले होते आणिक । दशसहस्त्र वर्षे लेख ।
पाहोनि यम
साशंकित । म्हणे अपराध आमुचा ॥११॥
वीरभद्राते
वंदून । यमधर्म गेला परतोन ।
आम्ही आलो
तेथोन । म्हणोनि सांगे नारद ॥१२॥
रुद्रजपे
पुण्य करिता । आयुष्य वर्धले तुझे सता ।
मृत्यु
जिंकिला तत्त्वता । पराशरगुरुकृपे ॥१३॥
ऐसे नारद
सांगोनि । निघोनि गेला तेथोनि ।
पराशर
महामुनि । निरोप घेतला रायाचा ॥१४॥
समस्त
गेले द्विजवर । राजा हर्षे निर्भर ।
राज्य
भोगिले धुरंधर । पुत्रपौत्री महीवरी ॥१५॥
ऐसा
रुद्राध्यायमहिमा । पूजा करावी गुरुब्रह्मा ।
भिणे नलगे
काळमहिमा । श्रीगुरु म्हणती दंपतीसी ॥१६॥
सिद्ध
म्हणे नामधारकासी । ऐसी कथा विस्तारेसी ।
श्रीगुरु
सांगे दंपतीसी । प्रेमभावेकरोनिया ॥१७॥
या कारणे
श्रीगुरूसी । प्रीति थोर रुद्राध्यायासी ।
पूजा
करावी भक्तीसी । रुद्राध्यायेकरोनिया ॥१८॥
म्हणे
सरस्वतीगंगाधर । सांगे गुरुचरित्रविस्तार ।
ऐकता तरे
भवसागर । लाधे चारी पुरुषार्थ ॥१९॥
इति
श्रीगुरुचरित्रामृत । रुद्राभिषेकमाहात्म्य तेथ ।
वर्णिले
असे अद्‌भुत । म्हणे सरस्वतीगंगाधर ॥१२०॥
इति
श्रीगुरुचरित्रपरमकथाकल्पतरौ । श्रीनृसिंहसरस्वत्युपाख्याने सिद्धनामधारकसंवादे
रुद्राध्यायमहिमावर्णनं नाम चतुस्त्रिंशोऽध्यायः ॥३४॥
॥
ओवीसंख्या ॥१२०॥
॥श्रीगुरुदत्तात्रेयार्पणमस्तु॥
No comments:
Post a Comment